Αγαπητέ μας,
Γιά δεύτερη εφέτος χρονιά εκδίδουμε το ΜΗΝΑῖΟΝ του Αυγούστου. Λέγαμε πέρυσι γιά την σημασία αυτού του μήνα. Αύγουστος ονομάστηκε αυτός ο μήνας προς τιμήν του ρωμαίου αυτοκράτορα Οκταβιανού. Αύγουστος σημαίνει σεβαστός, και ήταν ο πιό σπουδαίος τίτλος στην ρωμαϊκή διοίκηση.
Γιά εμάς τούς ημαθιώτες, ο μήνας αυτός αρχίζει με την μνήμη του πολιούχου της πρωτεύουσας πόλης του νομού. Αρχίζει με τον Όσιο Αντώνιο, που είχε το σπάνιο πνευματικό χάρισμα της σαλότητος εν Χριστώ. Τα ανώτερα, κατά σειράν, χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος είνα τρία:σαλότητα, θεολογία, μαρτύριο. Η Βέροια, και κατ’επέκτασιν όλη η μητροπολιτική μας επαρχία, έχει έναν τόσο μεγάλο θησαυρό. Ένας γόνος της, ένας βλαστός της, έχει αυτό το άριστο αγιοπνευματικό χάρισμα. Κατά τον 14ο αιώνα, έχομε ακόμα έναν διά Χριστόν σαλό βερροώτη, τον όσιο Νικόδημο, που ετελειώθη μαρτυρικώς στην Θεσσαλονίκη.
Ο όσιος Αντώνιος έζησε κατά τον 10ο αιώνα, αγωνίστηκε ως μοναχός στο μοναστήρι μας και με την ευλογία του ηγουμένου ασκήθηκε σε παραποτάμιο σπήλαιο. Αυτό το σπήλαιο καλύφτηκε από τα νερά του Αλιάκμονα, από τα έργα της ΔΕΗ. Είναι απώλεια γιά όλους μας αυτή. Και είναι λυπηρό το ότι κανείς εν διαμαρτυρήθηκε τότε.
Το οικογενειακό του όνομα, σύμφωνα με την άποψη του Ευάγγελου Στεφανόπουλου (+), ήταν Γιαννούλης, επίθετο που διατηρείται μέχρι σήμερα στην πόλη.
Η μνήμη του οσίου μας εορτάζεται εκ μεταθέσεως στις 17 Ιανουαρίου, αφού εκοιμήθη ο όσιος την πρώτη Ιανουαρίου.
Στόν Όσιο, λοιπόν, Αντώνιο αφιερώνουμε, με μεγάλη ευγνωμοσύνη, το εφετεινό Μηναίον του Αυγούστου.
1η: Η πανήγυρις του Αυγούστου είχε εμπορικό χαρακτήρα. Διαρκούσε ώς τις 8 Αυγούστου και ερχόταν προσκυνητές από όλα τα χωριά του κάμπου, αλλά και από όλη την Μακεδονία, αφού ο όσιος Αντώνιος είναι της Μακεδονίας απάσης το μέγα καύχημα, πάντων των Μακεδόνων καταφύγιον, και αστήρ οικουμένης ολόφωτος, δι’ου εφωτίσθη ο κόσμος. Η τιμή και η μνήμη του φτάνει μέχρι την Αγιά της Λάρισσας, όπου βρέθηκε εικόνισμά του. Εικόνες του επίσης υπάρχουν στο Μελισσοχώρι καί σέ άλλα χωριά του Λαγκαδά, αλλά και στα Γιαννιτσά. Θαύματά του ακούσαμε σέ νεογέννητα βρέφη, που έλαβαν και το όνομά του, από την Κοζάνη, τα Γρεβενά καί την Φλώρινα. Σωστά, λοιπόν, οι υμνογράφοι Αθανάσιος και ο ιεράρχης Χρύσανθος του αποδίδουν τα παραπάνω χαρακτηριστικά στις ιερές Ακολουθίες του.
2α: «Κοντά στήν κόρη μου την Γιωργία είχα ένα παιδί καί πέθανε. Από το μεράκι που ήθελα να κάνω παιδί (=αγόρι), άνοιξα τρεις εκκλησίες (=πλήρωσα γιά τρεις θ. λειτουργίες), τον Άγιο Δημήτριο και τον ΑγιοΝικόλαο στο Πολυδένδρι, τον Άγιο Αθανάσιο στα Ριζώματα, τον Άγιο Πρόδρομο στο Μοναστήρι. Ο Θεός με έδωσε τον Θωμά και ήταν όλο άρρωστος. Ο πατέρας του τον πήραμε στα χέρια και τον κατεβάσαμε στον γιατρό. Εμένα μιά γιαγιά, η μπάμπω Χρυσή από τις Βαρβάρες, ήταν και μαμή, με είπε να τον ρίξω στα μάρμαρα στον ΑγιΑντώνη, να τον αφήσω κάτω από την εικόνα. Αν είναι δικός μου, να με το χαρίσει το παιδί, και αν δεν είναι δικό μου να με το πάρει. Τον άφησε δεκαοχτώ χρόνια και ύστερα τον πήρε και έγινε καλόγερος. Τώρα είναι ηγούμενος.»Διήγηση κυρίας Π. Μπ.
3η: «Εκείνα τα χρόνια στον Άγιο Πρόδρομο, στο μαναστήρι, ήταν αρχιτσέλιγκας ο παπούς ο Ιούλας ο Προβατάς. Τίμιος άνθρωπος, με πολλή ευλάβεια, με αγάπη γιά τον Άγιο καί το μαναστήρι του. Οι άλλοι οι τζιομπαναραίοι έκλεβαν. Γεννιούνταν αρσενικό στο κοπάδι; το έβαζαν στα μοναστηριώτικα. Γεννιούνταν θηλυκό; Το έπαιρναν στα δικά τους. Μην το κάνετε αυτό, έλεγε ο παπούς ο Ιούλας. Δα καταστραφείτε. Δεν τα θέλει αυτά ο Άγιος. Αυτοί το δικό τους. Εκείνες οι οικογένειες όλες καταστράφηκαν.»
Διήγηση κυρίας Π. Μπ.
4η: «Μας έλεγε ο πατέρας μου: όταν φεύγετε από το μαναστήρι, και την τραχηλιά σας (=γιακάς)να τινάζετε, να μην πάρετε καμιά τρίχα φεύγοντας. Είναι καταστροφή γιά το σπίτι να κλέψεις από το μοναστήρι και να καταπατήσεις βακούφικο. Ούτε ψίχα να μην γελαστείτε και πάρετε. Πόσοι και πόσοι καταστράφηκαν.»
Διήγηση κυρίας Π. Μπ.
5η: «Εκείνα τα χρόνια είχαμε τα μαντριά στον Άγιο Πρόδρομο. Εγώ ήμαν μικρός, και πάηνα στον μπαχτσέ και έπαιρνα, να μην με βλέπουν, ζαρζαβάτι. Είχαμε πείνα. Μιά μέρα, β΄’επω έναν ψηλό, με φωνάζει από το μαναστήρι και με λέει: Παιδί μου μη μας παίρνεις τα λαχανικά, μας χρειάζονται. Έχουμε πολύ προσωπικό (=εργάτες κλπ). Ήταν ο Άγιος Πρόδρομος. Δεν ξαναπήγα στον μπαχτσέ. »
Διήγηση κυρίου Δ. Μπ.
6η: «Ήταν ένας καλόγερος εκείνα τα χρόνια, Μόδεστος. Εκί που είναι το γεφυράκι, στον καταρράχτη, έπεσε μέσα. Ύστερα μας έλεγε: Κάποιος σαν να με κράτησε στην αγκαλιά, και δεν έπαθα τίποτα. Ποιός ήταν; Ο Άγιος Πρόδρομος.»
Διήγηση κυρίου Δ. Μπ.
24η: «Το 1779 μαρτύρησε ο Άγιος Κοσμάς. Κατά το 1775-76 πέρασε από τα χωριά στά Πιέρια. Στην Κόκοβα (=Πολυδένδρι) έβαλε σταυρό σέ έναν δέντρο. Ο δέντρος μεγάλωσε και ο σταυρός φαίνονταν. Έριχναν τα παιδιά το σκοινί να κάνουν κούνιες και φαίνονταν το ένα σίδερο το οριζόντιο. Τελευταία, η κυρία Ευ. Μπ.-Π. σχεδίασε τον δέντρο με τον σταυρό. Εκεί αργότερα έβαζαν τους νεκρούς. Ο δέντρος θέριεψε. Όταν μετέφεραν τα μνήματα, ο δέντρος στέγνωσε. Τουλάχιστον να τον ανακήρυτταν μνημείο της φύσεως. Τόσα χρόνια έζησε. Τίποτα. Κανένας δεν ενδιαφέρεται. Ούτε οι αρχές ούτε κανένας.»
25η: «Ο αγιοΚοσμάς πέρασε και από την Μπόστιανη (=αρχαία Βοστιανή. Ριζώματα) και από το Ντράτσικο (=αρχαίος Δράσκος. Δάσκιο). Θυμούνται ακόμα τα λόγια που τους είπε. Πέρασε και από τον κάμπο. Λέ πως πέρασε και στα χωριά στο Βέρμιο.»
26η: «Στο χωριό Κοπανός, πρωτεύουσα στον Δήμο Ανθεμίων, υπάρχει ένα αρχαίο αγίασμα. Μία ευλαβέστατη κυρία από το χωριό το ξεκίνησε, με το τίποτα, και τώρα όλοι βοηθούν και έγινε παράδεισος. Ο ευλαβέστατος ιερέας του χωριού το αφιέρωσε σε τρεις εορτές. Η μία εορτή είναι του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Το αγιονέρι πολύ θαυματουργό γιά σπυριά, γιά το έκζεμα. Αυτός που σκάλισε το τέμπλο ήταν γεμάτος σπυριά στα χέρια, παντού. Πλήθυκε από βραδύς με το αγιονέρι από τον αγιοΚοσμά. Μέχρι το πρωί όλα χάθηκαν, καθάρισαν τα χέρια του. Άλλος ένας, και παπάς, έπαθε ένα φοβερό σύγκαμμα. Από βραδύς πλήθυκε καλά και έβαλε αγίασμα. Άλλος άναψε στις αμασχάλες Σε μία νύχτα καθάρισαν και οι δύο.Δόξα τω Θεώ. Μεγάλη η χάρη από τον Άγιο Κοσμά.»