Κάλλιστος, Μητροπολίτης Διοκλείας. Ποιός και γιατί.
Το Σάββατο που μας πέρασε, στις 10-03-2012, στην Βέροια έλαβε χώρα ένα κορυφαίο γεγονός, με το οποίο, από όσο μπορώ να ξέρω, δεν ασχολήθηκαν τα Μ.Μ.Ε. Στην πόλη μας είχαμε επισκέπτες-προσκυνητές πενήντα οκτώ κορυφαίους θεολόγους, από όλον τον κόσμο, που σπουδάζουν την Ορθόδοξη Θεολογία στο πανεπιστήμιο του Κέμπριτζ της Αγγλίας. Αρχηγός της επισκέψεως ήταν ο κύριος Κωνσταντίνος Αθανασόπουλος, που διδάσκει εκεί. Αλλά ο πατήρ Κάλλιστος Γουέαρ ήταν ο επικεφαλής.
Το πρωΐ του Σαββάτου οι εκλεκτοί αυτοί επισκέπτες είχαν μία συνεδρία στο
Παύλειο Πολιτιστικό Ίδρυμα στο ρολόϊ. Γευμάτισαν στο Μοναστήρι της παναγίας Δοβράς και το εσπέρας ήρθαν στο Μοναστήρι του Προδρόμου. Ο πανιερώτατος Μητροπολίτης Κάλλιστος χοροστάτησε στον Εσπερινο της Β΄. Κυριακής των Νηστειών, γιά την εορτή του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.
Μετά το πέρας της Ακολουθίας, δειπνήσαμε εβδομήντα άνθρωποι στην Τράπεζα της μονής μας.
Πριν τον Εσπερινό, οι Σύνεδροι είχαν την ευλογημένη ευκαιρία να προσκυνήσουν στο ιερό σπήλαιο του Αγίου Γρηγορίου, ενώ μετά τον Εσπερινό προσκύνησαν τα τίμια λείψανα που θησαυρίζονται στο Μοναστήρι.
Αλλά ποιος είναι ο Μητροπολίτης Διοκλείας; Παραθέτουμε λίγα στοιχεία από το διαδίκτυο, προς ενημέρωση όλων μας.
Ο Επίσκοπος Διοκλείας κ. Κάλλιστος Ware, από τις σημαντικότερες εκκλησιαστικές και θεολογικές φυσιογνωμίες του καιρού μας, γεννήθηκε στo Μπαθ της Αγγλίας το 1934, με το όνομα Timothy Ware. Σπούδασε αρχαία ελληνικά, λατινικά, φιλοσοφία και θεολογία στην Οξφόρδη. Αγγλικανός από γέννηση και ανατροφή, ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με την Ορθοδοξία το 1952, γοητευμένος από την ορθόδοξη θεία λειτουργία και την παράδοση της μυστικής θεολογίας. Έγινε δεκτός στην Ορθόδοξη Εκκλησία το Πάσχα του 1958, ενώ το 1965 χειροτονήθηκε διάκονος· τον ίδιο χρόνο εκάρη μοναχός στην Μονή του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου στην Πάτμο. Επιστρέφοντας στην Οξφόρδη αναλαμβάνει καθήκοντα εφημερίου στην ελληνική ορθόδοξη ενορία, ενώ παράλληλα εκλέγεται Λέκτωρ στον κλάδο των Ορθόδοξων Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης. Το 1970 γίνεται μέλος του Κολλεγίου Pebroke της ίδιας πόλης. Το 1982 εκλέγεται επίσκοπος Διοκλείας από την Σύνοδο του Πατριαρχείου Κωνσταντινουπόλεως, ο πρώτος Βρετανός που αναδεικνύεται επίσκοπος της Ορθόδοξης Εκκλησίας από την εποχή του σχίσματος.
Ο ίδιος αναφέρει: «Η ανακάλυψη της Ορθοδοξίας ήταν, για μένα, η ανακάλυψη ενός κόσμου ξένου, αλλά που ταυτόχρονα αισθάνθηκα αμέσως ότι ήταν δικός μου. Βρήκα στην Ορθοδοξία μια πληρότητα αλήθειας και ζωής που δεν μπορούσα να βρω στον Αγγλικανισμό. Θα χρησιμοποιήσω την έκφραση «ζώσα παράδοση», τη συνέχεια, δηλαδή, με την αρχαία εκκλησία, αλλά και με την περίοδο των Πατέρων της Εκκλησίας και των οικουμενικών συνόδων: συνέχεια που δεν ήταν θεολογική αλλά εκφραζόταν μέσα από την καθημερινή πρακτική.
Και συνεχίζει: «Προσφέρει πολλά η Ορθοδοξία σήμερα στον κόσμο, αλλά πάνω απ’ όλα, πιστεύω ότι προσφέρει έναν τρόπο προσευχής.Η Ορθοδοξία δεν είναι απλώς μια ιδεολογία, μια κοσμοθεωρία. Δεν είναι απλώς φιλοσοφικές ιδέες ή ηθικοί κανόνες.
Η Ορθοδοξία συνεπάγεται μια προσωπική εμπειρία του Θεού. Οπότε, αυτό που πρώτα απ’ όλα θεωρώ πολύτιμο στην Ορθοδοξία είναι η θεία λειτουργία. Η παράδοση των πνευματικών οδηγών, η πίστη που μας διαβιβάζεται με τρόπο προσωπικό, μέσα από την επαφή μας με τον πνευματικό μας πατέρα ή την πνευματική μας μητέρα, είναι το δεύτερο εξαιρετικά σημαντικό στοιχείο στην Ορθοδοξία. Το τρίτο στοιχείο, που συνδέεται στενά με το δεύτερο, είναι η ορθόδοξη παράδοση της μυστικής προσευχής, και ειδικά της προσευχής του Ιησού: η παράδοση του ησυχασμού και της «Φιλοκαλίας».Η μετάφραση της «Φιλοκαλίας» στις γλώσσες του δυτικού κόσμου είχε μια τελείως απρόσμενη και ισχυρή επίδραση. Παρότι η «Φιλοκαλία» είναι ένα δύσκολο βιβλίο, μίλησε στις καρδιές πολλών ανθρώπων που βρίσκονται μακριά από τον ορθόδοξο κόσμο ή ακόμη και από τον χριστιανισμό.
Αυτά είναι λοιπόν ορισμένα από τα πράγματα τα οποία πιστεύω ότι μπορούμε να συνεισφέρουμε ως ορθόδοξοι. Αυτά τα πράγματα, όμως προϋποθέτουν την ορθόδοξη πίστη. Θα έχαναν την αξία τους αν δεν στηρίζονταν πάνω της. Για πολλούς ανθρώπους, η Ορθοδοξία είναι ένας κόσμος άγνωστος· άσχετος. Αλλά εάν εμείς οι ορθόδοξοι θελήσουμε να εκφράσουμε τις απόψεις μας με τρόπο συγκροτημένο, όχι επαναλαμβάνοντας απλώς φράσεις σαν τους παπαγάλους, αλλά με τρόπο διορατικό, σαν τους αετούς, τότε οι άνθρωποι θα θελήσουν πράγματι να μας ακούσουν.
Ο μητροπολίτης Διοκλείας Κάλλιστος (Γουέαρ), από τους σημαντικότερους ορθόδοξους διανοητές της εποχής μας, ανηγορεύθη σε αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών.
Ο Κάλλιστος Γουέαρ, πανεπιστημιακός διδάσκαλος και ποιμένας της Ορθόδοξης Εκκλησίας, με σημαντικό συγγραφικό έργο μεταφρασμένο σε πολλές γλώσσες, έχει κάνει την ορθόδοξη παράδοση γνωστή σε ένα ευρύτατο διεθνές κοινό. Δίδαξε επί 35 χρόνια ορθόδοξη θεολογία και εκκλησιαστική ιστορία στην Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. Χειροτονήθηκε τιτουλάριος επίσκοπος και κατόπιν μητροπολίτης Διοκλείας, του Οικουμενικού Θρόνου, διατηρώντας πάντοτε την ευθύνη της ενορίας της Οξφόρδης.
Ο Κάλλιστος Γουέαρ έχει ανακηρυχθεί επίτιμος διδάκτωρ πολλών Πανεπιστημίων στην Ευρώπη και τις Η.Π.Α. ενώ πρόσφατα αναγορεύτηκε και σε επίτιμο διδάκτορα της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
Ο Μητροπολίτης Κάλλιστος είναι και συγγραφέας των βιβλίων: "The Orthodox Church" [Η Ορθόδοξη Εκκλησία] (Penguin, 1963, αναθεωρημένη έκδοση 1993), “Eustratios Argenti: A Study of the Greek Church under Turkish Rule” (1964), [Ευστράτιος Αργέντης: Μια μελέτη της Ελληνικής Εκκλησίας υπό την Τουρκική κυριαρχία,] “The Orthodox Way” [Ο Ορθόδοξος Δρόμος] (1979, αναθεωρημένη έκδοση 1995), “The Inner Kingdom” [Η εντός ημών Βασιλεία] (2000). Είναι συμμεταφραστής των δύο Ορθόδοξων Λειτουργικών Βιβλίων, “The Festal Menaion” [Το Μηναίον] (1969) και “The Lenten Triodion” [Το Τριώδιον] (1978), καθώς επίσης και της "Φιλοκαλίας" (εν εξελίξει: μέχρι τώρα τέσσερις τόμοι, 1979-95). Έχουν μεταφραστεί στα ελληνικά τα βιβλία του "Ο ορθόδοξος δρόμος", "Η ορθόδοξη εκκλησία", "Η δύναμη του ονόματος", "Η εντός ημών βασιλεία" κ.ά. Ο ίδιος ο επίσκοπος Κάλλιστος έχει μεταφράσει στα αγγλικά τα "Μηναία", το "Τριώδιο" και την "Φιλοκαλία" (από κοινού με τον μακαριστό Ph. Sherrard), ενώ είναι ένας από τους συνεκδότες του γνωστού θεολογικού περιοδικού "Sobornost".
Έχει υψωθεί ήδη από το Οικουμενικό μας πατριαρχείο σε Μητροπολίτη Διοκλείας. Εξαιρετικός φίλος του Αγίου Όρους Άθω και των Αγιορειτών Πατέρων. Ο καλύτερος ίσως πρέσβυς της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην αγγλικανική-προτεσταντική Δύση, ως προερχόμενος από αυτήν.
Αυτός εν ολίγοις είναι ο πατήρ Κάλλιστος, όπως όλοι συνηθίζουμε να τον αποκαλούμε. Ένας θαυμάσιος άνθρωπος, με τις ιδιαιτερότητες φυσικά της αγγλικής καταγωγής του.
Γιά το πώς έγινε ορθόδοξος, διηγείται:
«Έχω γράψει γι’ αυτό σε ένα βιβλίο. Μπορώ όμως να το διηγηθώ άλλη μια φορά απόψε, γιατί το θυμάμαι πολύ καθαρά σαν να έγινε χθες. Ήμουν τότε 17 χρονών και ετοιμαζόμουν για το Πανεπιστήμιο. Ήμουν σε ένα σχολείο στο Λονδίνο. Ένα Σάββατο βράδυ πήγα περίπατο και είδα έναν ναό που δεν είχα ξαναδεί ως τότε. Από περιέργεια ή μάλλον από Θεία Πρόνοια αποφάσισα να μπώ μέσα. Ήταν ο Ρώσικος Ορθόδοξος ναός του Λονδίνου. Στην αρχή όταν μπήκα μέσα στο ναό, ήταν σκοτεινός. Δεν είδα εύκολα τι είχε μέσα. Η πρώτη μου εντύπωση ήταν μια απουσία. Είχα την εντύπωση ότι κανείς και τίποτα δεν είναι εδώ, ότι ο ναός είναι κενός, δηλαδή δεν είχε στασίδια, καρέκλες, μόνο το πάτωμα. Αργότερα κατάλαβα ότι υπάρχουν μέσα στο ναό εικόνες, λαμπάδες αναμμένες, λίγος αριθμός ανθρώπων και κάπου, που δεν μπορούσα να δω υπήρχε μια μικρή χορωδία που έψαλλε. Έτσι ήρθα στην ώρα την οποία οι Ρώσοι κάθε Σάββατο βράδυ έχουν μια μικρή αγρυπνία. Και η πρώτη μου εντύπωση μιας απουσίας – ότι δεν είναι τίποτε εδώ – άλλαξε ολοκληρωτικά. Απέκτησα μια άλλη εντύπωση, όχι απουσίας, αλλά παρουσίας. Κατάλαβα ότι εμείς οι ολίγοι άνθρωποι, παρόντες σε αυτήν την ακολουθία, συμμετέχουμε σε μια πράξη πάρα πολύ μεγαλύτερη από αυτήν την ακολουθία που γίνεται σε μια γωνιά του Λονδίνου. Κατάλαβα ότι συμμετέχουμε σε μια λειτουργική σύναξη που έχει πολλούς αοράτους προσκυνητάς. Πολλούς παρόντες που προσεύχονται μαζί μας, παρ΄ ότι δεν τους βλέπουμε. Είχα την αίσθηση ότι πραγματικά η Εκκλησία είναι ουρανός επί γης. Είχα την αίσθηση της σχέσεως που υπάρχει μεταξύ της ορατής Εκκλησίας που υπάρχει στη γη και της επουράνιας Εκκλησίας επάνω. Κατάλαβα ότι πάνω και κάτω συμμετέχουμε στην ίδια σύναξη. Έτσι είχα μια άμεση αίσθηση της σημασίας της κοινωνίας των Αγίων. Ότι επάνω οι Άγγελοι, οι Άγιοι, η Παναγία, ο Χριστός ο μέγας αρχιερεύς, όλοι συμμετέχουν στη λατρεία που προσφέρουμε εμείς κάτω οι επί γης. Ότι άνω και κάτω υπάρχει μια Λειτουργία, μια δοξολογία, μια ενωμένη προσφορά και βέβαια τότε κατάλαβα με το μυαλό μου την ακολουθία, διότι όλα ήταν στα Σλαβονικά. Δεν ήξερα τη Σλαβονική γλώσσα, αλλά κατάλαβα με την καρδιά μου, τι σημαίνει αυτή η ακολουθία. Και από τότε άρχισα να ενδιαφέρομαι για την Ορθοδοξία. Από τότε ίσως κατά κεκρυμμένον τρόπο πήρα την απόφαση ότι πρέπει να γίνω Ορθόδοξος. Κατάλαβα αμέσως ότι αυτό είναι για μένα. Πέρασαν βέβαια έξι χρόνια μέχρι να γίνω Ορθόδοξος. Αλλά από τότε ήθελα να γίνω. Έτσι η πρώτη μου επαφή με την Ορθοδοξία δεν ήταν μέσω βιβλίων ή με γνωριμία ανθρώπων, αλλά γνώρισα την Ορθοδοξία μέσω μιας λειτουργικής ακολουθίας. Και αυτό ίσως είναι το πιο σωστό.
Θα θέλαμε να κλείσουμε αυτή τη συνέντευξη με την ιστορία που αρχίζει ο Ορθόδοξος δρόμος που τόσο αγαπάμε.
Κάποιος μοναχός της ερήμου ο όσιος Σεραπίων κατά τον 4ο αιώνα, πήγε μια φορά στη Ρώμη για προσκύνημα. Εκεί του είπαν για μια περίφημη έγκλειστη που ζούσε πάντα σε ένα μικρό δωμάτιο. Ποτέ δεν βγήκε έξω και ο π. Σεραπίων της είπε: «Γιατί κάθεσαι εδώ;» Και εκείνη του απάντησε: «Δεν κάθομαι εδώ….ταξιδεύω. Μια εσωτερική οδοιπορία»
Είχαμε την μεγάλη ευλογία να γνωρίσουμε αυτόν τον θαυμάσιο άνθρωπο του Θεού από την ιερή μετάνοιά μας στο Άγιο Όρος, στην Σιμωνόπετρα, γιά την οποία λέει ο ίδιος: «Πηγαίνω τακτικά στη Μονή Σίμωνος Πέτρας. Έχω πάει 2 φορές πρόσφατα τα Χριστούγεννα. Ήθελα να δω το Όρος χιονισμένο. Την πρώτη φορά είχε πολλά χιόνια και ήταν δύσκολο να ανέβεις στη Σιμωνόπετρα. Τη δεύτερη φορά δεν είχε τόσο χιόνι. Τους εκτιμώ πάρα πολύ εκεί. Έχω γνωρίσει τον π. Αιμιλιανό, ο οποίος είναι άρρωστος τώρα. Αλλά όταν ήταν ηγούμενος, θυμάμαι πήγα εκεί στην αρχή της ηγουμενίας του. Μου έδωσε πολλές συμβουλές για τη μοναστική ζωή. Τώρα χαίρομαι διότι το ίδιο πνεύμα συνεχίζεται στη Μονή. Ο π. Αιμιλιανός ζει ακόμα, αλλά είναι μια ζωή εν τάφω. Ο π. Ελισσαίος ο νυν ηγούμενος κρατάει ακριβώς τη γραμμή του π. Αιμιλιανού.»
Δόξα τω Θεώ, που εφέτος, μέσα στην περίοδο της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής, είχαμε την ευλογία από αυτήν την σπουδαία επίσκεψη και παρουσία.
Θα θέλαμε να εκφράσουμε και προς τον σεπτό ποιμενάρχη μας Κύριο παντελεήμονα, τον Μητροπολίτη μας, την ευγνωμοσύνη μας, γιά το ότι ήταν και η Σκήτη μας μέσα στο προσκύνημα των ευγενών επισκεπτών της πόλεως του Αποστόλου Παύλου.