Σκουπίδια λοιπόν
Άρχισε και το Καλοκαίρι, με μεγάλες μνήμες αγίων, των αναργύρων Κοσμά και Δαμιανού, και την Κατάθεση της Τιμίας Εσθήτος της Κυρίας Θεοτόκου. Καλοκαίρι και συσκέψεις επί συσκέψεων γιά τις πυκαγιές αλλά και γιά τα σκουπίδια.
Τα σκουπίδια, λοιπόν.
Σκουπίδια είναι αυτά που μαζεύονται κατά το σκούπισμα ενώ απορρίμματα αυτά που απορρίπτουμε, ως άχρηστα ή περιττά ή μη χρήσιμα ή… ή… ή… . Και ενώ γίνεται τόσος λόγος γιά αυτά που συγκεντρώνει τελοσπάντων η υπηρεσία καθαριότητας κάθε Δήμου, δεν άκουσα πουθενά να γίνεται λόγος γιά το πώς ωφείλουμε να διαχειριζόμαστε τα αγαθά, τα υπάρχοντα, τον πλούτο, το περίσσευμα.
Πριν τριάντα και παραπάνω χρόνια, σε μία κατασκηνωτική περίοδο, εδώ στον Πρόδρομο, ρωτούσαμε τα παιδάκια τί θέλουν να γίνουν όταν μεγαλώσουν. Ένα παιδάκι, λοιπόν, απάντησε: «Σκουπιδιάρης, κύριε». Και όταν ρωτήσαμε το γιατί, ο μικρός απάντησε: «Ξέρετε, κύριε, πόσα πράγματα φέρνει στό σπίτι ο παπούς μου, που είναι σκουπιδιάρης;»
Πού να το φανταστώ ότι μετά από τόσα χρόνια το θέμα «Σκουπίδια» θα απασχολεί την παγκόσμια κοινότητα. Τότε ακόμα ο σκουπιδιάρης παπούς θεωρούσε πολλά σκουπίδια χρήσιμα και τα έπαιρνε στο σπίτι.
Μ’ αρέσει να πηγαίνω στα σκουπίδια και να τα ψάχνω. Βλέπεις εκεί πράγματα που ήταν πριν λίγο απαραίτητα και χρήσιμα, οσμίζεσαι τα χνώτα και τις ανάσες ανθρώπων που ίσως χθές ή και απόψε κοιμήθηκαν τελευταία φορά σε ένα στρώμμα που σήμερα πέταξαν. Βλέπεις ρούχα που τον περασμένο χειμώνα φορέθηκαν και τώρα, σχεδόν ολοκαίνουργια, είναι άχρηστα. Πόσες σκέψεις και πόσα αισθήματα ανάμεσα στα σκουπίδια.
Και πόσα χρήσιμα αντικείμενα. Σε πρόχειρο σκουπιδότοπο έξω από την Κουλούρα, βιβλία που η κυρία δικηγόρος είχε δανειστεί από την Δημόσια Κεντρική Βιβλιοθήκη και τώρα τα πέταξε. Βιβλία από το Γυμνάσιο όπου δίδασκε η κυρία – βρήκαμε και την κάρτ-βιζίτ της επώνυμης. Ντουλάπα από παλιά κομουνίστρα, με όλο το αρχείο της μέσα, την κομματική της ταυτότητα, φωτογραφίες από τις εξορίες και άλλα. Φωτογραφίες της Εληάς πριν πενήντα χρόνια. Αλληλογραφία δασκάλας στην δεκαετία του ’50 και πολλές φωτογραφίες. Διδακτικά βιβλία των γαλλικών του 1935. Περί Θράκης, βιβλίο του 1914. Καί άλλα πολλά. Και όλα αυτά στα σκουπίδια.
Δεν είδα κανένα σχολείο να κάνει εκδρομή σε μία χωματερή, δηλαδή σε σκουπιδότοπο. Να δουν τα καλομαθημένα παιδάκια άλλα παιδιά, να ψάχνουν, μέσα στα δικά τους απορρίμματα, τον δικό τους επιούσιο και τον δικό τους πλούτο. Να δουν ολόκληρη οικογένεια, ακόμα και βρέφος, να κάθεται μέσα στα σκουπίδια και να τρώνε το μεσημεριανό τους, με χέρια κατάμαυρα, μέσα στην βρώμα από σαπισμένα φρούτα, κρέατα, γενικά, σκουπίδια.
Γιά λίγα χρόνα λειτούργησε και ένα σταθμός μεταφόρτωσης σκουπιδιών μέσα, ή λίγο έξω από την Βέροια. Έκει βρήκαμε ακόμα και στεφάνια καταθέσεων σε εθνικές γιορτές, από ενώσεις τραυματιών πολέμου ή και αντιστασιακών ομάδων, που δεν είχαν καλά καλά μαραγκιάσει οι δάφνες τους. Και οι κορδέλλες καλοσιδερωμένες δήλωναν τον φορέα που τά κατέθεσε. Είδαμε και στεφάνια από κηδείες, και μαξιλάρια νεκρών, και λίγο έλειψε να δούμε και ανθρώπινα οστά. Και άλλα και άλλα. Άσε από πολυθρόνες και καρέκλες, ντουλάπια παντός τύπου και πάσης χρήσεως. Ακόμα και τέσσερα εικονοστάσια μαζέψαμε, καί ένα σφραγίδι λειτουργιάς, καί εικονίσματα. Όλα αυτά στα σκουπίδια.
Ακόμα, όλο το αρχείο από κάποιο επίδοξο κόμμα εξουσίας, με μέλη και συνδρομές. Ακόμα, το αρχείο των Λάϊονς, με κατάλογο πλήρη των μελών, μπλόκ αποδείξεων και εισφορών. Δερματόδετα βιβλία επώνυμου δικηγόρου της πόλης. Εγκυκλοπαίδεια, δερματόδετη δωδεκάτομη.
Άραγε οι άρχοντες των Δήμων, δήμαρχοι, αντιδήμαρχοι, και οι λοιποί τρανοί, πήγαν καμιά φορά σε σκουπιδαριό, δηλαδή σε χωματερή;
Τί θέλω να πώ;
Γέμισε η ζωή μας σκουπίδια. Γέμισε η ζωή μας άχρηστα πράγματα. Δεν μας ενδιαφέρει η μνήμη. Πετάμε στα σκουπίδια ό,τι δεν είνα σέ «εμένα» χρήσιμο. Δεν με νοιάζει γιά το αύριο. Δεν με νοιάζει γιά κάποια ιερά. Δεν με νοιάζει γιά την κοινή μνήμη. Δεν με νοιάζει γιά την πατρίδα. Ό,τι δεν «μέ» χρειάζεται, δεν με νοιάζει αν χρειάζεται σε κάποιον άλλον, το πετάζω στα σκουπίδια.
Μάζεψα παιχνίδια, τα έπλυνα και τα έδωσα σε άλλα παιδιά που δεν είχαν παιχνίδια. Μάζεψα πολυθρόνες, τις έπλυνα, τις χρησιμοποιώ, την μία την έχω στο κελλί μου. Μάζεψα κορδέλλες από στεφάνους εθνικών εορτών και τις έκλαψα και τις κρατάω, γιά ενθύμιο λαού που ξέπεσε. Μάζεψα φωτογραφίες, πολλές, που θα τις ζήλεβε μία καλλή συλλογή. Μάζεψα και μαζεύω σκουπίδια. Αλλά τώρα μας πήραν από την πόλη τα σκουπίδια.
Συζητήσεις επί συζητήσεων γιά την καταστροφή των σκουπιδιών. Κάπου κάπου γίνεται λόγος γιά διαχείριση αποβλήτων πάσης μορφής.
Δεν λέει κανένας σε κανέναν ότι καλό είναι να αρκούμαστε στα απαραίτητα και τα αναγκαία, και να μην πλουτίζουμε με λάθος τρόπο, με λάθος πράγματα. Δεν άκουσα να γίνεται λόγος γιά την διαχείριση των περισσευμάτων, γιά την σωστή χρήση του πλούτου. Εύκολο πέταγμα των σκουπιδιών.
Και όμως, ο Παύλος, που τόσο λαμπρές εορτές του κάνει η πόλη, φωνάζει και λέει: «έχοντες διατροφάς και σκεπάσματα, τούτοις αρκεσθησόμεθα». Μία κουβέρτα και λίγο ψωμί μας φτάνει. Και μαζεύουμε και ύστερα πετάμε. Και γίναμε ένα πελώριο σκουπιδαριό, δίχως αρχές, δίχως σκοπούς, μόνο σκουπίδια.
Τελικά, ο εικοστός Πρώτος αιώνας, ο αιώνας μας, κατάντησε ο αιώνας των σκουπιδιών … Πάσης ύλης και κάθε ποιότητας και κάθε φύσεως.