Ας μιλήσουμε γιά προσευχή.
Θα θέλαμε σήμερα να πούμε –να γράψουμε δηλαδή, κάποιες σκέψεις περί προσευχής.
Ίσως θα πρέπει εξαρχής να πούμε ότι οι σκέψεις μας αυτές αναφέρονται σε ορθόδοξους χριστιανούς. Βέβαια όλοι οι άνθρωποι προσεύχονται και θέλουν να μιλήσουν με αυτό που πιστεύουν. Εμείς όμως τώρα μιλάμε μεταξύ μας.
Η προσευχή κατ’ αρχάς είναι ενέργεια. Κατανάλωση αλλά και απόκτηση ενέργειας.
Η προσευχή είναι γιά κάποιον που θέλει να κάνει προσευχή. Αυτονόητο; Καθόλου αυτονόητο. Η προσευχή θέλει χρόνο, θέλει διάθεση, θέλει υπομονή, θέλει προσοχή. Θέλει προ-σευ-χή.
Αν δεν θέλω να είμαι μαζί σου, δεν μπορείς να με εξαναγκάσεις να παραμείνω κοντά σου. Και αν το κάνεις, ο νους μου θα είναι συνέχεια στο πότε θα φύγω.
Ο παπα-Σίμων στην Σιμωνόπετρα έλεγε: δεν είναι δύσκολη δουλειά η προσευχή αλλά θέλει τέχνη. Και εμείς προσθέτουμε: η τέχνη θέλει δάσκαλο. Έμπειρος δάσκαλος της προσευχής μπορεί να μας μάθει την προσευχή.
Είπαμε τί απαιτεί η προσευχή.
Ας πούμε επί τροχάδην και τί παρέχει, τί δίνει και τί προσφέρει η προσευχή. Άλλο το τί μας δίνει, άλλο το τί παρέχει και άλλο το τί μας ποσφέρει.
Το «δίνει» το εκλαμβάνουμε ως αναγκαστική δωρεά, το «παρέχει» ως φυσική, και το «προσφέρει» σαν αγαπητική προσφορά.
Όταν μιλάμε γιά προσευχή, δεν αναφερόμαστε στην μία φορά που θα σταυροκοπηθούμε ή στο ένα «πάτερ ημών»που θα πούμε ξυπνώντας ή πλαγιάζοντας γιά ύπνο. Ένα τετράωρο προσευχής μπορούμε να πούμε ότι είναι μία καλή και σίγουρη αρχή.
Γερό θεμέλιο στην προσευχή είναι η αγάπη γιά την προσευχή, δηλαδή η αγάπη γιά την Θεότητά μας, αν και στον Θεό Πατέρα λίγοι έχουν την δύναμη αλλά και την ειδική χάρη γιά να απευθύνονται προσευχητικά. Η πλειονότητα των ανθρώπων προσευχόμαστε στον Κύριο ημών Ιησού Χριστό. Στον θεάνθρωπο Χριστό, που μας ξέρει καλύτερα αλλά και τον γνωρίσαμε ως άνθρωπο-θεάνθρωπο.
Υπάρχουν άνθρωποι που προσεύχονται στον Παράκλητο, δηλαδή στο Άγιο Πνεύμα. Στο τρίτο πρόσωπο της Τριαδικής μας θεότητος, αφού το Άγιο Πνεύμα συνεχίζει το έργο της σωτηρίας μας μέσα στην αγία κιβωτό, στην Εκκλησία.
Να αγαπήσουμε λοιπόν τον Θεό μας, γιά να ξεκινήσουμε την προσευχή μας.
Ο Θεός μας είναι τρία πρόσωπα. Και το πρόσωπο, κάθε πρόσωπο, θέλει κοινωνία με τα άλλα πρόσωπα. Συνεπώς η αγία Τριάδα διέπεται από «κοινωνικές» σχέσεις. Και πρώτη στις κοινωνικές σχέσεις, η συνδετική δηλαδή ουσία της Αγίας Τριάδας είναι η αγάπη. Αρχή και τέλος η αγάπη. Αγάπη μεταξύ των Τριών Προσώπων. Αλλά και έκρηξη αγάπης γιά τον κόσμο και τον άνθρωπο.
Αμέσως λοιπόν παρουσιάζεται το μεγάλο εμπόδιο: Έχω αγάπη; Ή πιό σωστά: ξέρω τί σημαίνει αγάπη; Ξέρω να αγαπώ; Εγώ σε αυτό πολύ σκοντάφτω.
Αγαπώ τον Θεό και αυτή η αγάπη με στέλνει στον διπλανό μου, στον συνάνθρωπο.
Αν κάποιος δεν έχει σωστή κοινωνικότητα, είναι επόμενο και φυσικό ότι δεν μπορεί να προσευχηθεί, γιατί ακριβώς η αγάπη είναι κοινωνία προσώπων. Ένα παράδειγμα: «Ενδιαφέρομαι γιά το καλό του άλλου». Μία από τις τραγικότερες πλάνες στην προσευχή. Δεν πρόκειται να αποκτήσει προσευχή ένας τέτοιος άνθρωπος. Ένας άλλος λιώνει στην προσευχή, προσεύχεται γιά όλον τον κόσμο, με θέρμη αφάνταστη, και ζει σε ένα σπήλαιο. Την αγάπη γιά τον αδελφό την χάρισε ως προσφορά αγαπητική, όπως λέγαμε πιό επάνω, η Τρισαγία Θεότης, ως προσωπική της κένωση.
Είπαμε πιο επάνω ότι λίγοι έχουν την χάρη και το χάρισμα να προσεύχονται προς τον Θεό Πατέρα. Ο ίδιος όμως ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός μας δίδαξε να προσευχόμαστε με το «πάτερ ημών». Πώς γίνεται να υπάρχει αυτή η φαινομενική τυχόν αντίθεση; Μα δεν πρόκειται γιά αντίθεση.
Όταν αισθάνομαι τον Θεό ως πατέρα, τον ζω ως πατέρα, τον νοιώθω ως πατέρα, τότε προσεύχομαι στον Θεό και πατέρα μου. Στον προσωπικό πατέρα και θεό μου.
Όμως τον Θεό πατέρα οι περισσότεροι τον νοιώθουν όπως και τον φυσικό τους πατέρα, δίχως δηλαδή πατρική αγάπη και στοργή. Πώς τότε θα δυνηθούν να προσευχηθούν σε έναν τέτοιο θεό-πατέρα.
Άλλοι πάλι, ακούγοντας ότι ο Θεός Πατέρας είναι η αρχή των πάντων, ο δημιουργός του σύμπαντος, τον θεωρούν πολύ απόμακρο και μακριά τους. Πώς θα προσευχηθούν σε έναν απομακρυσμένο πατέρα, που έχτισε τον κόσμο και έφυγε;
Στην περίπτωση αυτήν, ο άνθρωπος δεν κατάλαβε ότι το σύμπαν, ο κόσμος, το περιβάλλον είναι κτίσματα και αυτά εξ αγάπης του Θεού Πατέρα γιά εμένα, γιά τον καθένα. Και όσο εγώ αγαπώ το περιβάλλον, τόσο αυτό γίνεται το ήρεμο κατοικητήριό μου, που και αυτό εκζητεί το θείο έλεος γιά να συνεχίσει να υπάρχει. Με είπε ένας αδελφός ότι είδε την προσευχή να ανεβαίνει σαν καπνός θυμιάματος από τα βράχια και από τα κύματα της θάλασσας. Αυτές είναι νηπτικές θεωρίες των προχωρημένων. Εμείς είμαστε, και θα είμαστε ποιος να ξέρει γιά πόσο ακόμα, αρχάριοι.
Αλλά αρκετα σας κούρασα. Μπορείτε να τα δοκιμάσετε αυτά που γράψαμε με την προσωπική σας αγάπη, αγώνα και πείρα. Και τότε συνεχίζουμε, αν το ζητήσετε και το θελήσετε.